Mục đích chính của việc chúng ta nuôi gà chọi là sử dụng con trống vào việc huấn luyện và cả trong khi thi đấu. Ngoài ra chúng ta còn có thể sử dụng thêm thuốc nuôi gà đá để có thể hỗ trợ anh em khi nuôi. Đa phần gà mái và những con trống mà chúng ta không thành công trong quá trình tập luyện cũng như khi chúng ta đưa ra thi đấu thường được giết thịt.
Đối với loại gà mái, từ khi nở ra cho đến khi lớn lên con nào có ngoại hình “ngố” với một thể chất khoẻ mạnh, tính khí hung dữ và sau đó chúng sẽ có một số đặc điểm ngoại hình qui định phẩm chất tốt sẽ được giữ lại để phục vụ làm gà mái sinh sản. Chúng đã được kiểm định qua vài lứa, nếu như chúng có thể sản xuất ra được nhiều loại gà trống đạt thành tích cao thì chúng sẽ tiếp tục sử dụng nhân giống, nếu như không đạt thì chúng sẽ bị loại bỏ, chuyến sang phục vụ cho giết thịt. Đối với gà trống,những con nào có ngoại hình tốt, có được thể chất tốt, tính tình hung hăng thì chúng được đưa vào huấn luyện, trong quá trình này người ta tiếp tục lựa chọn theo các tiêu chí như sau:
- Có thể chất tốt (gà có được khả năng chịu đòn, gan lì, luyện tập và tính thi đấu bền bỉ).
- Có thế đánh hay,ra được đòn đá đẹp và hiểm.
- Có khả năng tránh được đòn tốt.
- Tỉ lệ gà sau đó được huấn luyện thành công và chúng sẽ trở thành gà thi đấu là rất thấp, chỉ đạt dưới 20% so với tổng số gà trống lúc mới nở ra.
Phân bố
Gà chọi từ trước đến nay thường được nuôi từ xa xưa ở nhiều địa phương thuộc tỉnh Bình Định. Đến nay, ước tính trên cả tỉnh có khoảng 1000 gà trống đang được tuyển chọn, huấn luyện và chúng được sử dụng làm gà thi đấu ở rất nhiều những các cấp độ khác nhau. Tất cả các tỉnh huyện và các thành phố đều có nuôi và có tổ chức trường đấu gà, song tập trung nhất là ở chính thành phố Qui Nhơn, Tây Sơn và Hoài Nhơn.
Chơi gà chọi từ xưa đến nay cũng là hoạt động giao lưu văn hoá, cho nên giống gà chọi Bình Định hiện nay chúng không chỉ tồn tại riêng ở Bình Định mà chúng còn phát tán ra các tỉnh lân cận như Quảng Ngãi, Phú Yên, Khánh Hoà, Gia Lai, ĐakLak.
Gà trống sau khi thi đấu đạt thành tích cao thường sẽ được bán đi nhiều nơi trong và cả ngoài nước.
Chọn và nhân giống
- Chọn dòng mái tốt thường được tính theo ngoại hình, thể chất (thường là những con mái dữ) và cả đời trước cũng như đời sau của nó sẽ có nhiều con trống đạt thành tích cao. Gà mái chọn nhân giống thường là những con đã đẻ một vài lứa và tuổi không được quá già (<6 năm tuổi).
- Chọn gà trống có ngoại hình tốt và chúng đãcó thành tích cao, tuổi từ 1.5 – 4.0 năm, không được đồng huyết với mái đã chọn.
- Bổ sung dinh dưỡng cho những con gà trống và những con gà mái đã chọn trong suốt một tháng trước khi chúng được tiến hành giao phối.
- Tiến hành ghép các phối (thường là vào cuối tháng chạp và đầu tháng riêng).
- Ấp nở: ấp theo truyền thống, người ta thường sẽ cho gà nở vào mùa xuân bằng phương thức ấp tự nhiên do chính bản thân gà mẹ thực hiện với một vài động tác hỗ trợ tốt nhất của con người. Đã có một số thử nghiệm được làm ấp bằng máy, song lại được đánh giá chung là chưa thành công, chưa đem lại được kết quả tốt, thể hiện nay thì nhược điểm chính là gà lớn lên có khả năng thi đấu rất rất kém.
Thức ăn và dinh dưỡng
Theo như truyền thống, gà chọi Bình Định sẽ được nuôi dưỡng bằng thức ăn tự nhiên dạng nguyên bản, bao gồm: lúa, gạo, ngũ cốc, giun, dế, động vật thuỷ sinh, côn trùng cây cỏ,…. Ngày nay, con người ta sử dụng thức ăn hỗn hợp dạng công nghiệp để cho gà con ăn ở giai đoạn theo mẹ. Sau đó khi gà được 1.5 tháng tuổi cho thêm gạo, ngô, cơm, ếch, nhái, lươn, thịt bò, rau, giá,…. khi tăng lượng thóc gạo thì sẽ rút dần cám công nghiệp, đến khi tách mẹ hòa toàn thì cho ăn hoàn toàn bằng lúa. Cho gà ăn làm hai bữa vào thời điểm 9 giờ sdáng và 4 – 5 giờ chiều. Riêng gà con thì chúng ta sẽ cho ăn tự do, gà sau khi đã tách mẹ ngoài hai bữa chính thì chúng sẽ còn tự đi kiếm ăn. Gà lớn trên 6 tháng chúng ta sẽ cho ăn thêm rau, giá, xà lách, chuối sứ, cà chua, mỗi tuần cho ăn thêm 1 – 2 bữa lươn hoặc là thịt bò.
* Khẩu phần ăn dành cho gà con khi tách mẹ:
- Bắp: 20%
- Lúa: 30%
- Cám gạo: 10%
- Cá tươi nấu chín: 20%
- Rau (rau muống, rau cải, xà lách): 20%.
* Khẩu phần cho một chú gà trống thi đấu trong một ngày:
- Lúa: 0.25 kg
- Rau, giá: 0.10 kg
- Lươn, thịt bò: 0.10 kg
Quản lý huấn luyện gà thi đấu
- Gà con sẽ được nuôi chung cả ổ và được cho theo mẹ đến 2.5 hoặc 3 tháng tuổi.
- Sau khi chúng tách mẹ vẫn sẽ được nhốt chung, cho đến khi chúng 4 – 5 tháng tuổi thì tách riêng trống, mái. Gà trống lúc này sẽ được nhốt riêng mỗi con một ô, không được phépcho các con trống thấy mặt nhau để tránh mổ và đá bậy.
- Khi gà đã gáy rõ tiếng thì chúng ta sẽ bắt đầu cắt lông ở các vùng đầu, cổ, ức, đùi nhằm bộc lộ da ở các vùng này. Đồng thời cắt tai, tích.
- Cho gà đá thử 1 – 5 trận, xem xét nhữngcon nào có khả năng đá hay thì giữ lại huấn luyện tiếp, hoặc không thì chúng sẽ bán hoặc giết thịt.
Huấn luyện gà bằng các việc chính như sau:
- Quần sương: chúng ta sẽ cho gà vận động vào sáng sớm hàng ngày.
- Xát nghệ: chúng ta sẽ dùng nghệ giã nhỏ, hoà với rượu, nước trà, nước tiểu trẻ con trà sát vào các vùng da đã cắt lông trong khoản 3 tháng để cho da dày lên , việc này sẽ nhằm tăng khả năng chịu đòn và giảm thương tích khi thi đấu.
- Dầm cẳng: trước khi cho gà đi thi đấu 1 tháng, gà được cho ngâm chân trong hỗn dịch: nghệ, muối, nước tiểu để cho gà được cứng chân.
Tổ chức thi đấu:
- Gà sẽ được phân theo 3 hạng: hạng tiểu (<3.0 kg), hạng trung (3.0 – 3.5 kg) và hạng đại (từ 3.5 kg trở lên). Các hạng gà cùng hạng thường được thi đấu với nhau. Tuy nhiên, nếu như là gà có tài nghệ cao thì chủ gà có thể cho đấu với các hạng trên.
- Mỗi trận đấu thông thường được tổ chức từ 01 hiệp trở lên, mỗi hiệp thông thường sẽ có thời gian 20 phút. Thời gian để chúng nghỉ giải lao giữa các hiệp đấu là 05 phút để săn sóc và hồi phục cho gà.
- Mùa thi đấu: Mùa chọi gà thông thường được tổ chức vào dịp Tết và Xuân, kéo dài từ tháng chạp cho đến tháng tư âm lịch. Sau đó, từ tháng năm đến hẳn tháng mười một âm lịch là mùa gà thay lông nên không sử dụng thi đấu được.
Đặc điểm ngoại hình
Gà chọi Bình Định chúng thường có tầm vóc to lớn, xương to, cơ bắp phát triển, chân cao và to khoẻ, có cựa ngắn hoặc là có thể không có, lớp biểu bì sẽ hoá sừng ở cẳng chân dày và cứng, Gà đá bằng sức mạnh của bàn chân chứ chúng không phải đá bằng khả năng đâm xuyên của cựa.
Màu sắc của lông, da
Nhìn chung thì tất cả các màu sắc của gà chọi Bình Định đa dạng, có thể thuần màu hoặc đa màu trên một cá thể. Thông thường màu sắc lông phụ thuộc rất nhiều vào màu lông của con trống là chính, màu lông giống con trống có thể chiếm tie lệ 50 – 60%.
* Màu lông
- Gà mà có lông đen tuyền, gọi là gà ô, loại này chiếm tỉ lệ cao nhất.
- Gà mà có lông đen, lông mã màu đỏ gọi là gà Tía.
- Gà mà có màu lông xám tro gọi là gà Xám.
- Gà mà có màu lông giống lông chim ó gọi là gà ó.
- Gà mà có màu lông trắng roàn thân, gọi là gà Nhạn.
- Gà mà có lông 5 màu ( đỏ, đen, vàng, trắng, xám), gọi là gà Ngũ sắc.
Ngoài ra, chúng sẽ còn có một số có màu lông pha tạp như gà đen có chấm trắng…
* Màu mỏ:
Màu mỏ thông thường cũng có màu sắc rất đa dạng, thường thấy chúng sẽ mỏ có màu trắng ngà, màu vàng, màu đen,hoặc màu xanh lợt (xanh đọt chuối).
* Màu chân:
Lớp biểu bì hoá sừng (vảy) ở các bàn chân và các ngón chân gà chọi Bình Định cũng sẽ có màu sắc không giống nhau giữa các cá thể. Thậm chí, có thể cùng một cá thể song màu sắc ở hai chân lại khác nhau. Thường thấy gà hai chân có màu đen, vàng, xanh lợt, trắng, vàng đốm nâu, một chân vàng hoặc một chân đen hoặc trắng. Màu sắc cựa gà thông thường giống màu chân, song có con lại có thể có hai cựa với hai màu khác nhau mặc dù hai chân chúng lại cùng màu.
* Màu da:
Phần da đầu, cổ, ức, đùi và phần hông có màu đỏ và rất dày. Các phần khác như: lưng, nách, cánh của chúng lại có màu vàng hoặc trắng và da mỏng.
Tầm vóc
Gà chọi Bình Định chúng thường sẽ có tầm vóc to lớn, chân cao, xương ống chân rất to, ngón dài rất và khoẻ, bàn chân (ống chân) gà trưởng thành có con có thể dài tới 15 cm, song thông thường thấy loại 10 – 13 cm.
Ngực rộng cùng với đó là với cơ ngực nổi rõ. Đùi to, dài và cơ rất phát triển. Tuy nhiên bụng của chúng lại rất gọn, khoảng cách giữa hai mỏm xương chậu rất hẹp (1.5 – 3.0 cm ở gà trống). Phao câu và lông đuôi rất phát triển (lông đuôi có thể dài tới 30 cm). Khối lượng cơ thể trưởng thành của gà trống chúng có thể đạt 5.0 kg, song thường gặp nhất ở loại gà nặng từ 3.5 – 4.5 kg. Khối lượng cơ thể trưởng thành của một con gà mái đạt 3.5 – 4.0 kg. Tuy nhiên, trong quá trình nuôi dưỡng và do quá trình huấn luyện gà, người ta thông thường sẽ khống chế khối lượng của gà trống thi đấu ở khoảng 3.0 – 3.8 kg, đay được cho là khoảng khối lượng mà gà đang phát huy tốt nhất các đòn đá hay và hiểm.
Chỉ tiêu Trống Mái
- Dài thân (cm) 22 20
- Vòng ngực (cm) 41 31
- Dài lườn (cm) 13,5 12
- Sâu ngực (cm) 15,75 13,5
- Cao chân (cm) 31,5 25
- Dài đùi (cm) 17,5 11,5
Một số đặc điểm khác về ngoại hình
- Gà chọi Bình Định thường sẽ có ít lông, lông to, dài, cứng và rấtdòn (rất dễ gãy). Các phần đầu, cổ, ngực, đùi rất thưa lông nhưng riêng 2 bên hai cánh có bộ lông phát triển, giúp gà có khả năng cất cao mình để tung được những đòn đá.
- Mặt gà gọn gàng, thường khômg có tích, tai rất ít phát triển.
- Mồng gà thường nhỏ và thấp, có 3 loại mồng (lá, dâu, cục)
- Mỏ gà to, ngắn, nhọn và rất khoẻ.
- Mắt thường rất nhỏ nhỏ và sâu, màu mắt đa dạng: mắt bông (màu đen pha trắng), mí mắt dày, mắt hạt cau (màu nâu có tia phát từ đồng tử ra xung quanh), có con mắt lại có màu đồng thau hoặc mắt đen, xanh.
Phát dục
- Gà trống 06 tháng tuổi sẽ biết gáy, đến 07 tháng tuổi thì chúng có thể gáy rõ tiếng và có khả năng đạp mái.
- Gà mái 06 tháng tuổi bắt đầu biết cắp ổ, 07 tháng thì chịu trống và chúng sẽ biết đẻ trứng lứa đầu.
- Gà chọi sẽ thay lông theo mùa, quá trình thay lông thông thường diễn ra từ tháng năm, tháng sáu đến tháng mười một âm lịch. Lần thay lông thứ nhất thường bắt đầu từ lúc gà được 4 – 5 tháng tuổi, và đến 16 tháng thì những chú gà thay lông lần thứ 2. Trong mùa thay lông, gà sẽ bị xuống sức, đồng thời do lông cánh bị rụng nên những con gà khó có thể bay lên để tung đòn và chúng sẽ đỡ đòn nên người ta không được cho gà thi đấu vào thời gian này mà nên để dưỡng gà cho mùa đấu năm sau.
Sinh sản
- Tuổi đẻ quả trứng đầu tiên của gà mái: 192 ngày.
- Khối lượng mỗi quả trứng: 52 – 0,55 gam/quả.
- Tỷ lệ trứng có phôi: 91,6%.
- Tỷ lệ nở của trứng: 85%.
- Số trứng đẻ/lứa: 8 – 12 quả.
- Thời gian gà mẹ nuôi con: 3 tháng.
- Khoảng cách giữa 2 lứa đẻ: 5 tháng.
- Mục đích chính của việc nuôi gà chọi sinh sản là để anh em, chúng ta sản xuất ra gà trống có khả năng thi đấu.
- Trong thời gian gà con theo mẹ, gà con sẽ học được ở gà mẹ khá nhiều thế đánh. Chính vì vậy, thời gian gà mẹ nuôi con phải được kéo dài đến 3 tháng. Mỗi năm, gà mẹ sẽ chỉ sản xuất được vài ổ gà con và tuổi khai thác kéo dài đến 9 – 10 năm. Gà mẹ cũng sẽ có khả năng kiếm mồi khá, song lại vụng nuôi con.
Các tính trạng đặc biệt
Gà chọi được đánh giá là có thể chất tốt thể hiện ở đặc điểm như chúng có sức chịu đòn khá và chúng thi đấu bền bỉ, rất nhiều con có thể chịu đựng được 40 hiệp đấu liên tục (mỗi hiệp dài 20 phút và thời gian chúng giải lao giữa các hiệp là 5 phút). Nhiều con gà chọi Bình Định đã thi đấu và nổi tiếng ở các trường đấu Việt Nam, Trung Quốc, Lào, Campuchia, Thái Lan,…nhờ rất nhiều thế đánh hay, đòn đá đẹp và hiểm.
Trên đây là những kiến thức nuôi gà chọi mà Dagathomous cung cấp, nếu có bất kỳ thắc mắc gì hãy liên hệ ngay với Dagathomous chúng tôi để được hỗ trợ nhé.
Xem thêm: Hướng dẫn cách nuôi gà chọi đạt bo tốt và hiệu quả nhất